Inleiding
IJzerstapeling kan optreden als gevolg van een verhoogde ijzerabsorptie in de darmen bij een dyserytropoiëse (thalassemie) of ten gevolge van erytrocytentransfusies. De toxiciteit van ijzer wordt bepaald door het niet-gebonden ijzer (NTBI). De meest frequent aangedane organen bij ijzerstapeling zijn:
- Hart, leidend tot een cardiomyopathie, aritmie en hartfalen
- Lever, leidend tot leverfibrose en cirrose
- Endocriene organen, met als gevolg een groeiachterstand, hypothyreoïdie, diabetes mellitus, hypogonadisme met vertraagde pubertijd
- Skelet, met als gevolg osteoporotische veranderingen
Diagnostiek
Het monitoren van ijzerstapeling is niet eenvoudig. De meest gebruikte parameter is het serum ferritine gehalte, maar dit is tevens een acuut fase eiwit dat bij patiënten met sikkelcelanemie vaak verhoogd is.
Voor ijzerstapeling in de lever en het hart is een MRI onderzoek geschikt (MRI T2*). De gouden standaard voor ijzerstapeling is een weefselbiopt, echter dit wordt alleen maar verricht indien dit behandelconsequenties tot gevolg heeft.
Behandeling
Ontijzeringstherapie heeft als doel het bereiken van een negatieve ijzerbalans en daarmee het verminderen van de ijzervoorraad bij ijzerstapeling. Er kan begonnen worden met flebotomieën en vervolgens kan een medicamenteus onderhoudsschema gekozen worden.
Indicaties voor het starten met ontijzeringstherapie zijn chronische transfusies (vaak na 10-20 transfusies), serum ferritine >1000 µg/l of een lever ijzerconcentratie van >7 mg/g (leverbiopt).
De 3 ontijzeringsmedicamenten zijn:
- Desferrioxamine
- Deferiprone
- Desiraferox
Desferrioxamine
- Alleen parenterale toediening in dosering van 20-50 mg/kg/dag gedurende 8-12 uur (subcutaan of intraveneus)
- Dosering moet aangepast worden aan de therapeutische index (TI) met een streefwaarde <0,025. De TI is de gemiddelde dagdosis desferrioxamine in mg/kg/serum ferritine in µg/l
- Met name bij cardiale ijzerstapeling heeft desferrioxamine effect
Deferiprone
- Minder effectief dan desferrioxamine, maar kan oraal worden ingenomen
- Effectiviteit is het hoogst bij cardiale ijzerstapeling en minder bij leverijzer
- Aanbevolen dosering is 75-100 mg/kg verdeeld over 3 doses per dag
Desiraferox
- Oraal te verkrijgen, heeft een lange halfwaardetijd en een vergelijkbare effectiviteit ten opzichte van desferrioxamine
- Aanbevolen startdosering is 20 mg/kg per dag. Bij patiënten met een lage transfusiebelasting kan gestart worden met 10 mg/kg en bij patiënten een hoge transfusiebelasting met 30 mg/kg
- Geadviseerd wordt om de dosering langzaam (elke 3-6 maanden) op te bouwen om bijwerkingen te voorkomen
- Desiraferox mag niet met andere chelatiemedicamenten gecombineerd worden en moet gestopt worden indien de klaring <60 ml/min is
Ga terug naar Complicaties bij sikkelcelanemie.
Ga terug naar de Sikkelcelanemie homepage.
Ga terug naar de algemene homepage Behandelprotocollen.